Hành trình khám phá núi rừng Tây Giang huyền bí

Tọa lạc trên đỉnh của dãy Trường Sơn, vùng Tây Giang (Quảng Nam) với lớp mây dày đặc suốt cả năm không chỉ nổi tiếng với những khu rừng nguyên sinh tươi thẻ, mà còn là hội tụ của nhiều di sản văn hóa đặc trưng của dân tộc Cơ Tu. Tại đây, những phong tục, tập quán, lễ hội, trang phục và nhạc cụ truyền thống của họ không chỉ là nét độc đáo mà còn là điểm thu hút đối với du khách cả trong và ngoài nước khi đặt chân tới thăm quần thể này.

Đôi nét về Tây Giang

Huyện Tây Giang, một phần miền núi của tỉnh Quảng Nam, nằm ở vị trí phía tây, giáp Lào về phía tây, tỉnh Thừa Thiên-Huế về phía bắc, huyện Đông Giang về phía đông và huyện Nam Giang cùng tỉnh về phía nam. Huyện này được thành lập vào ngày 25 tháng 12 năm 2003 thông qua việc tách huyện Hiên từ tỉnh Quảng Nam thành hai phần, huyện Đông Giang và Tây Giang.

Với vị trí cách Thành phố Đà Nẵng khoảng 120km về phía tây bắc, trên trục đường 14G và có đoạn của đường Hồ Chí Minh huyền thoại đi qua, Dây là nơi sinh sống chính của người Cơ Tu. Dân tộc này, một trong những dân tộc thiểu số ở khu vực Trường Sơn – Tây Nguyên, duy trì và bảo tồn những nét đẹp truyền thống của văn hóa Cơ Tu.

Ngày nay, huyện miền núi Tây Giang không chỉ nổi tiếng với những khu rừng nguyên sinh và cảnh quan thiên nhiên tươi đẹp, mà còn là nơi lưu giữ nhiều nét văn hóa truyền thống của người Cơ Tu. Các phong tục, tập quán, lễ hội, trang phục và nhạc cụ của dân tộc này vẫn được người dân giữ gìn và truyền lại từ đời này sang đời khác. Tính chất này là một tài nguyên lớn cho sự phát triển du lịch địa phương.

Thời điểm đi Tây Giang đẹp nhất

Với diện tích rừng nguyên sinh mênh mông và vị trí đặc biệt, nằm ở độ cao trên 1.580m, khí hậu mát mẻ suốt cả năm, Tây Giang thường được so sánh như “Đà Lạt của miền Trung”. Trong mùa hè, nhiệt độ giảm xuống thấp hơn so với các vùng đồng bằng phía dưới từ 8 – 10ºC. Mỗi sáng sớm hoặc chiều muộn, núi rừng thường được phủ bởi một lớp sương mù nhẹ, tạo ra một bức tranh huyền bí và đẹp mắt.

Du khách có thể tham quan nơi này vào mùa hè để trải nghiệm không khí mát mẻ và dịu dàng ở đây. Tuy nhiên, nên tránh thời điểm mùa mưa thường rơi vào cuối năm, vì lúc này điều kiện giao thông không thuận lợi và đôi khi có nguy cơ nguy hiểm trên đường.

Các địa điểm du lịch ở Tây Giang

Làng truyền thống Cơ tu 

Ghé thăm làng truyền thống của người Cơ Tu là một trải nghiệm không thể bỏ qua. Làng này nằm trên một ngọn núi cao thuộc xã A Tiêng, gần trung tâm hành chính của huyện. Tại đây, du khách sẽ được khám phá những ngôi nhà truyền thống như Mool, nhà Dài, nhà Gươl… với kiến trúc đặc trưng của người Cơ Tu. Mỗi bước chân, bạn sẽ cảm nhận được sự hiếu khách và nhiệt tình của cộng đồng địa phương, và có cơ hội thưởng thức những loại rượu sắn, rượu cần nồng nàn bên bếp lửa ấm áp.

Tại làng truyền thống này, du khách cũng có thể tận hưởng khung cảnh hùng vĩ của vùng đất Tây Giang, với những dãy núi thấp cao xen kẽ những ngôi nhà nhỏ xinh, tạo nên một bức tranh độc đáo và đầy sức hút.

Đỉnh Quế

Đỉnh Quế được xem là một trong những ngọn núi đẹp nhất của tỉnh Quảng Nam. Với độ cao 1.369m so với mực nước biển, đỉnh núi này luôn được bao phủ bởi mây mù quanh năm, tạo thành một điểm đến lý tưởng cho các phượt thủ “săn mây” trên khắp cả nước.

Đường lên Đỉnh Quế ở Tây Giang, Quảng Nam chủ yếu là các con đường đèo, mà càng lên cao, khung cảnh càng trở nên hùng vĩ và hấp dẫn hơn. Có những lúc, biển mây trắng xóa bao trùm núi rừng trong khoảnh khắc bình minh hoặc hoàng hôn, và có những lúc, những đám mây lập lờ trôi dạt giữa không gian, tạo ra một cảm giác thú vị và huyền bí. Đứng trên Đỉnh Quế, bạn sẽ trải qua một trải nghiệm tuyệt vời, cảm giác như đang chạm tới chính bầu trời với đám mây xinh đẹp.

Thôn Pơr’ning

Bản Pơr’ning, thuộc xã Lăng, tỉnh Quảng Nam, là nơi sinh sống của hơn 90 hộ dân, chủ yếu là người dân tộc Cơ Tu. Bản Pơr’ning nổi tiếng với việc bảo tồn nguyên vẹn nét văn hóa độc đáo của dân tộc Cơ Tu tại vùng Tây Quảng Nam.

Năm 2006, bản Pơr’ning được chọn làm điểm làng văn hóa tiêu biểu bởi huyện, để làm nơi quay phim tư liệu về văn hóa của người Cơ Tu. Mỗi năm, bản Pơr’ning cũng đề cao phong trào văn hóa, văn nghệ, thể dục và thể thao. Đội văn nghệ, đội bóng đá, bóng chuyền, đội bắn nỏ, cùng các nghệ nhân điêu khắc từ bản tham gia các hội thi ở cấp xã, huyện và tỉnh, đã gặt hái nhiều thành tích cao.

Thôn Tà Vàng

Thôn Tà Vàng, thuộc xã A Tiêng, huyện Tây Giang, nằm sát bên đường Azứt – Lăng, chỉ cách trung tâm xã A Tiêng khoảng 700m về phía Tây nam, được biết đến như một “góc phố giữa rừng”. Với hệ thống đường xá thuận tiện, thôn Tà Vàng trở thành một địa điểm được nhiều hướng dẫn viên lựa chọn khi có khách muốn khám phá các thôn, làng dân tộc ven đường Hồ Chí Minh.

Địa đạo Axòo

Địa đạo Axòo được xây dựng từ những năm 1965 – 1970, bao gồm 05 khu vực khác nhau: Địa đạo đồi Abuôl tại thôn Acấp; địa đạo Tâm Abóc thuộc thôn Arớt; địa đạo Bhnơm, địa đạo đồi Lbơơi ở thôn Axòo và địa đạo Chrun tại thôn Anoonh. Trong số đó, địa đạo Bhnơm được đào theo hình chữ Z, với chiều dài hơn 70km ngoằn ngoèo và nằm sâu trong lòng núi. Đây được coi là một trong những khu vực cuối cùng giữ lại được 12km đường Trường Sơn huyền thoại, với những bóng cây rừng mát mẻ che phủ lối vào của địa đạo.

Ruộng bậc thang Chuôr

Ruộng bậc thang Chuôr, một di sản của người dân tộc Cơ Tu có tuổi đời hơn trăm năm, đã và đang thu hút rất nhiều du khách đến tham quan. Những thửa ruộng bậc thang này tọa lạc ở trung tâm xã Axan, nổi bật với màu xanh mướt, mộc mạc, tạo nên một bức tranh thiên nhiên tuyệt đẹp.

Nếu có cơ hội ghé thăm vào mùa thu hoạch, du khách sẽ được trải nghiệm lễ hội mừng lúa mới, cùng chiêm ngưỡng những nghi thức cúng tế trang nghiêm của người dân tộc Cơ Tu. Điều này làm cho trải nghiệm du lịch trở nên đặc biệt và đáng nhớ hơn.

Làng gốm Kanoon

Một điểm đến khác tại xã A Xan, huyện Tây Giang, mà bạn không thể bỏ qua chính là làng Kanoon. Nơi đây không chỉ nổi tiếng với những ngôi nhà sàn truyền thống, cảnh đẹp tự nhiên và sự hiếu khách của người dân bản địa, mà còn là một trung tâm sản xuất gốm nổi tiếng.

Điều đặc biệt ở làng Kanoon chính là phương pháp làm gốm không sử dụng bàn xoay, mà thay vào đó là bằng đôi bàn tay khéo léo của người dân tộc Cơ Tu. Bạn cũng có thể thử sức và trải nghiệm cách làm gốm độc đáo này bằng cách tham gia vào quá trình sản xuất tại làng Kanoon. Điều này sẽ mang lại cho bạn một trải nghiệm độc đáo và khó quên về nền văn hóa và nghề truyền thống của người Cơ Tu.

Thác R’Cung

Tây Giang là nơi có nhiều thác nước tự nhiên đẹp mắt, thu hút du khách đến thưởng ngoạn và tận hưởng bản sắc thiên nhiên, trong đó có thác R’cung tại xã Bhalêê.

Món ăn ngon và đặc sản Tây Giang

Cơm lam

Đây là một món cơm nướng bằng ống tre, có thể xuất phát từ thời kỳ chưa có các công cụ nấu nướng như nồi sắt, nồi nhôm, nồi đồng, và được sử dụng trong quá trình lao động sản xuất trên nương rẫy. Lúc đó, người dân thường dùng ống tre, ống lồ ô, hoặc ống nứa thay cho nồi.

Để tạo ra một ống cơm lam ngon, quy trình phải rất cẩn thận và tỷ mỉ. Đầu tiên là việc chọn tre, cần chọn tre không bị cụt ngọn, không quá non hoặc quá già. Tre quá già sẽ không có đủ nước, làm cho cơm khô, còn tre quá non thì nước sẽ nhiều, cơm sẽ nhão. Sau khi chặt tre, cần rửa sạch bằng nước suối và thêm vài lá chuối non để đậy nắp.

Trước khi nấu cơm lam, người dân thường ngâm gạo để mềm, sau đó cho từng ống tre một, đậy kín bằng lá chuối non và đặt lên bếp lửa cháy to. Bằng cách cầm ống nứa và xoay trở qua trở lại, nhiệt độ từ lửa sẽ làm cho cơm sôi lên và chín từ từ. Mùi thơm của cơm lam kết hợp với sức nóng của lửa làm cho món ăn trở nên hấp dẫn.

Thịt nướng ống

Theo đồng bào Cơ Tu, ở địa phương này có nhiều cách để nướng thịt, nhưng chung quy lại thì có hai kiểu nướng thịt phổ biến nhất.

Đối với các loại thịt như gà, sóc, chuột và các loại thịt nhỏ khác, người ta thường nướng trực tiếp trên bếp than củi nguyên con. Cách làm này đơn giản là mổ thịt phanh ra, sau đó dùng ba que tre xiên theo hình rẽ quạt và cắm dựng bên bếp than. Khi thịt chín, người ta có thể xé từng miếng và ăn ngay.

Đối với thịt lợn, bò và các loại thịt lớn khác, cũng như các món thịt từ rừng như heo rừng, nai, sơn dương, hay thịt ếch, cá, người ta thường thái miếng thịt, ướp gia vị và nhồi vào ống tre. Sau đó, họ đậy nút bằng ruột lõi của cây chuối và dựng quanh bếp than củi để nướng. Cách này giúp thịt được nướng đều và giữ được hương vị tự nhiên của thực phẩm.

Ếch đá xào

Để chế biến món này, trước tiên, ếch núi cần được trụng qua nước sôi để loại bỏ nhớt, sau đó mổ bụng để lấy gan và trứng, và rửa sạch chúng. Thịt ếch được cắt thành miếng nhỏ và để vào rổ thưa để ráo nước.

Tiếp theo, thịt ếch được ướp gia vị bao gồm tiêu, tỏi, nghệ tươi, bột ngọt, ít muối ăn, và một chút nước mắm ngon. Sau đó, tỏi và sả được khử mùi với dầu ăn cho thơm, và sau đó thêm thịt ếch vào xào.

Bánh cuốt của người Cơ Tu

Bánh cuốt, hay còn được gọi là bánh đót, là một món ăn phổ biến trong văn hóa ẩm thực của đồng bào Cơ Tu ở vùng núi Quảng Nam. Món này thường được dùng trong các dịp lễ hội, mừng lúa mới, hoặc khi đi xa, cũng như để đãi khách khi họ đến nhà chơi.

Về hình dạng, bánh cuốt có vẻ giống với bánh hú của người Quảng, nhưng lại có hình dáng hơi nhọn hơn. Bánh thường được bọc bằng lá đốt rừng, và từ xa, nó trông giống như cái sừng con trâu. Mặc dù có vẻ dân dã, nhưng lớp nếp mềm mịn cùng hương thơm tự nhiên của lá đốt đã làm cho món bánh này trở thành một món ưa thích của nhiều người.

Có thể nói rằng Tây Giang là một điểm đến đáng để khám phá ít nhất một lần trong đời. Dù không phải là nơi sang trọng và đắt đỏ như một số địa điểm du lịch khác, nhưng Tây Giang mang đến cho bạn những trải nghiệm tuyệt vời mà các khu du lịch cao cấp không thể sánh kịp.

Cảm giác của việc hòa mình vào không gian trong lành, mát mẻ của núi rừng, cảm nhận sự hùng vĩ của thiên nhiên với những ngọn núi và thác nước, và thưởng thức những đặc sản độc đáo là điều không thể nào quý giá hơn.