Hành trình khám phá 6 khu di tích lịch sử Quảng Nam

Khi nhắc đến Quảng Nam, chúng ta thường nhớ đến những công trình kiến trúc đồ sộ từ nền văn hóa Champa cổ như Thánh Địa Mỹ Sơn, hay những khu khu di tích lịch sử Quảng Nam mang đậm dấu dựng nước và giữ nước của dân tộc ta. Hiện nay, Quảng Nam sở hữu 439 khu di tích lịch sử đã được xếp hạng. Trong số đó, có 4 khu di tích được nhà nước xếp hạng là di tích quốc gia đặc biệt, 63 khu di tích lịch sử cấp quốc gia và 317 khu di tích được xếp hạng di tích lịch sử cấp tỉnh. Hôm nay, Hãy cùng D&K Travel tìm hiểu chi tiết về 6 khu di tích lịch sử Quảng Nam nổi tiếng, được nhà nước công nhận là di tích quốc gia. Hãy bắt đầu ngay thôi!

Đôi nét về tỉnh Quảng Nam

Quảng Nam là điểm đến du lịch hấp dẫn với sự kết hợp độc đáo giữa văn hóa, lịch sử và thiên nhiên. Nơi đây nổi tiếng với các di sản văn hóa thế giới như Thánh Địa Mỹ Sơn và Phố cổ Hội An, mang đậm dấu ấn của nền văn hóa Champa và phong cách kiến trúc cổ xưa. Du khách đến Quảng Nam còn được chiêm ngưỡng vẻ đẹp hoang sơ của biển Cửa Đại, hay khám phá các làng nghề truyền thống như làng gốm Thanh Hà và làng mộc Kim Bồng. Với cảnh quan đa dạng và bề dày văn hóa lịch sử, Quảng Nam hứa hẹn mang lại cho du khách những trải nghiệm độc đáo và khó quên.

Bàn Than, Hòn Mang, Hòn Dứa – Di tích lịch sử Quảng Nam

Danh lam thắng cảnh, di tích Bàn Than – Hòn Mang – Hòn Dứa là một bãi biển đẹp tọa lạc tại huyện Núi Thành, tỉnh Quảng Nam. Khu di tích này bao gồm Bàn Than, một bãi đá trải dài trên xã đảo Tam Hải, cùng hai đảo nhỏ gần kề là Hòn Mang và Hòn Dứa, nằm ở vùng cửa biển của sông Trường Giang. Ghềnh đá Bàn Than kéo dài khoảng 2km, cách đảo Tam Hải từ 0.5km đến 1km đến Hòn Mang và Hòn Dứa.

Người dân địa phương gọi địa điểm này là Bàn Than bởi sự phẳng lặng và mịn màng của những ghềnh đá, trông như những chiếc bàn khổng lồ màu đen tuyền giống viên than. Hai đảo nhỏ Hòn Mang và Hòn Dứa được đặt tên dựa trên cây đặc trưng mọc nhiều trên đó, bao gồm cây dứa gai và cỏ mang.

Di tích Bàn Than – Hòn Mang – Hòn Dứa nổi tiếng với phong cảnh biển thơ mộng, những bãi cát trắng, rừng dừa xanh và bãi đá trầm tích. Hòn Dứa có bãi cát dài vàng mịn, là nơi lý tưởng cho các hoạt động như ca nô, thuyền bè cập bờ, và tắm biển.

Vùng Bàn Than có một vách đá màu đen dài hơn 2km, cao khoảng 40m, được xếp chồng lên nhau. Đây là một trong những di sản địa chất độc đáo, có tuổi đời lên đến 400 triệu năm. Khu vực này cũng chứa những tảng đá trầm tích lục nguyên và núi lửa cũ, với những lớp trầm tích mỏng xếp chồng nhau, mang màu sắc xám, xanh và phớt đỏ.

Di tích Bàn Than – Hòn Mang – Hòn Dứa không chỉ là di sản địa chất quan trọng mà còn có giá trị về cổ sinh, địa tầng, địa mạo và cấu trúc, kiến tạo. Khu vực này cũng là hệ sinh thái biển đa dạng, với 90ha rạn san hô và nhiều loài sinh vật biển quý hiếm như san hô gạc nai, san hô khối, rong biển và các loài cá đa dạng.

Với những giá trị lịch sử và tự nhiên, di tích lịch sử Quảng Nam Bàn Than – Hòn Mang – Hòn Dứa đã được xếp hạng là một trong những khu di tích lịch sử Quảng Nam nổi tiếng, được công nhận là di tích cấp quốc gia vào tháng 2 năm 2023.

Tháp Đồng Dương

Khu di tích lịch sử Quảng Nam Tháp Đồng Dương là một di sản lịch sử vô cùng quan trọng của người Chăm Pa, tọa lạc tại làng Đồng Dương, huyện Thăng Bình. Tháp Đồng Dương, được xây dựng vào những năm đầu thế kỷ 9 dưới thời vua Indravarman II, là biểu tượng của sự phát triển mạnh mẽ của Phật giáo trong văn hóa Chăm Pa thời bấy giờ.

Khu di tích này bao gồm một hệ thống các tháp được xây dựng gần nhau. Với sự hỗ trợ của vua Indravarman II, người đã sáng lập triều đại Indrapura, Phật giáo bùng nổ ở Chăm Pa từ năm 875 đến năm 915, thời kỳ được biết đến là giai đoạn Đồng Dương. Các công trình kiến trúc Phật giáo từ thời kỳ này, trong đó Tháp Đồng Dương là một minh chứng tiêu biểu, thể hiện sự tinh xảo và độc đáo trong phong cách kiến trúc.

Khám phá của các nhà khảo cổ học người Pháp vào đầu thế kỷ 20 đã hé lộ rằng khu đền thờ Đồng Dương có diện tích rộng khoảng 155 mét và dài khoảng 326 mét, chia thành ba cụm kiến trúc riêng biệt. Cụm phía Tây, với tháp thờ trung tâm, tháp phụ và điện thờ nhỏ, nổi bật với các hình tháp và đầu voi xen kẽ nhau, thể hiện phong cách tầng truyền thống của Chăm Pa. Tháp chính, với đài thờ lớn từ đá và các kiến trúc phụ, miếu thờ nhỏ, tạo nên một không gian linh thiêng.

Cụm Trung tâm, mặc dù đã đổ nát, vẫn giữ lại những dấu tích của các bức tường và thềm cửa, cùng các tượng môn thần Dvarapala bằng đá, thể hiện nghệ thuật điêu khắc Chăm Pa đặc sắc. Cụm phía Đông, như một tu viện Phật giáo, với ngôi nhà dài và đài thờ Vihara, chứa tượng Phật Thích Ca Mâu Ni và các tượng La Hán, được xây từ gạch và đá, trang trí tinh tế.

Với những giá trị lịch sử và văn hóa đặc biệt, Tháp Đồng Dương đã được công nhận là di tích lịch sử cấp quốc gia vào năm 2016, trở thành một trong những khu di tích lịch sử Quảng Nam nổi tiếng.

Lăng mộ Đoàn Quý Phi

Khu di tích Lăng mộ Đoàn Quý Phi nằm tại làng Chiêm Sơn, xã Duy Trinh, huyện Duy Xuyên, tỉnh Quảng Nam. Lăng mộ này có lịch sử từ thời vua Gia Long. Năm 1606, Lăng mộ của Hiếu Chiêu Hoàng Hậu Đoàn Thị Ngọc được đặt tên là Vĩnh Diên để phân biệt với Lăng mộ của Hiếu Văn Hoàng Hậu Mạc Thị Giai, gọi là Vĩnh Diễn.

Người dân địa phương gọi Lăng Vĩnh Diên là Lăng Trên và Lăng Vĩnh Diễn là Lăng Dưới. Vào khoảng năm 1824, vua Minh Mạng đã xây dựng Chùa Vĩnh An giữa hai lăng mộ để thờ cúng hai Hoàng Hậu, được gọi là Chùa Vua hay Chùa Ngự. Mỗi năm, vua Nhà Nguyễn đều đến cung yết Lăng mộ hai Hoàng Hậu và Chùa Vĩnh An tại xã Duy Trinh. Đây là một khu di tích lịch sử Quảng Nam cổ kính, huyền bí.

Chúa Hiền Nguyễn Phúc Tần còn xây dựng Nhà thờ Đức Bà Hiếu Chiêu Hoàng Hậu tại thôn Đông giáp, làng Đông Yên, gần Dinh trấn Thanh Chiêm. Tuy nhiên, do trận lụt lớn vào năm 1680, Nhà thờ bị hủy hoại và được xây lại vào khoảng năm 1730. Sau đó, nhà thờ tiếp tục bị hư hại do sạt lở đất và được xây lại dưới thời vua Gia Long vào năm 1802, và trùng tu vào năm 1894 dưới thời vua Thành Thái.

Sau hai cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ, Nhà thờ Đức Bà Hiếu Chiêu Hoàng Hậu đã xuống cấp nghiêm trọng. Hội đồng Gia tộc Đoàn tộc Quảng Nam đã vận động bà con đóng góp tài chính để đại trùng tu Nhà thờ, khôi phục lại công trình kiến trúc như hiện nay.

Tháp Bằng An – Di tích lịch sử Quảng Nam

Di tích lịch sử Quảng Nam – Tháp Bằng An là một trong những tháp Chăm cổ cuối cùng còn tồn tại ở tỉnh Quảng Nam. Tháp tọa lạc tại phường Điện An, thị xã Điện Bàn, tỉnh Quảng Nam, cách Đà Nẵng khoảng 30km, Hội An khoảng 14km và cách Quốc lộ 1 khoảng 1,2 km. Tháp Bằng An được xây dựng vào khoảng cuối thế kỷ 11 đến đầu thế kỷ 12, dưới thời vua Bhadravarman.

Tháp Bằng An được xây dựng theo cấu trúc hình bát giác, mỗi cạnh rộng khoảng 4 m và chiều cao khoảng 21,5 m. Kiến trúc của tháp bao gồm phần thân và mái tháp. Phần thân tháp cao 12,7 m, được bọc kín, chỉ có một lối đi vào qua tiền sảnh dài 6 m, rộng khoảng 1,55 m. Mặt trên của tháp là một chóp nhọn, bên trong có đặt một linga bằng đá, được xem là biểu tượng của thần Siva. Phía trước tháp có tượng của hai con vật bằng đá là sư tử và voi.

Với những giá trị lịch sử quan trọng liên quan đến tôn giáo và tín ngưỡng của văn hóa Chămpa còn được lưu giữ cho đến ngày nay, tháp đã được nhà nước ta công nhận là một trong những di tích lịch sử Quảng Nam, được xếp hạng là di tích cấp quốc gia vào năm 2010.

Thánh địa Mỹ Sơn

Khu di tích lịch sử thánh địa Mỹ Sơn thuộc xã Duy Phú, huyện Duy Xuyên, tỉnh Quảng Nam, là một trong ba khu di tích lịch sử Việt Nam được UNESCO công nhận là Di sản Văn hóa Thế giới.

Thánh địa Mỹ Sơn được khởi công xây dựng từ khoảng đầu thế kỷ IV và trải qua nhiều giai đoạn phát triển, nơi đây đã trở thành trung tâm văn hóa của người Chămpa. Bên cạnh mục đích sử dụng cho các nghi lễ tôn giáo, Mỹ Sơn còn là nơi chôn cất các vị vua và những người có quyền lực trong triều đại Chămpa. Đền thờ đầu tiên tại đây được xây bằng gỗ vào thế kỷ IV, nhưng đã bị phá hủy vào thế kỷ VII trong một vụ hỏa hoạn lớn.

Các công trình kiến trúc tại thánh địa được các nhà khảo cổ học xác định có niên đại từ thế kỷ VII đến thế kỷ XIV. Khi khai quật các hầm mộ tại đây, các nhà khảo cổ cho rằng các vị vua Chămpa đã được chôn cất tại đây từ thế kỷ IV.

Kiến trúc của thánh địa Mỹ Sơn thể hiện sự ảnh hưởng từ Ấn Độ, với cấu trúc cụm tháp có tháp chính (Kalan) thường thờ Linga hoặc thần Shiva, được bao quanh bởi các tháp phụ nhỏ, cùng với các cổng (Gopura) và tiền đình (Mandapa). Các tháp đều có hình chóp, được xem là biểu tượng của đỉnh Meru, nơi cư ngụ của các vị thần Hindu.

Mặc dù trải qua nhiều thăng trầm trong lịch sử, từ hai cuộc chiến tranh chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ, thánh địa Mỹ Sơn vẫn lưu giữ gần như nguyên vẹn những nét đẹp văn hóa của triều đại Chămpa. Vào năm 1999, khu di tích lịch sử Quảng Nam – thánh địa Mỹ Sơn đã được UNESCO công nhận là Di sản Văn hóa Thế giới. Đến năm 2009, thánh địa được nhà nước ta công nhận là di tích lịch sử quốc gia đặc biệt.

Phố cổ Hội An

Phố cổ Hội An là một khu đô thị cổ, tọa lạc tại hạ lưu sông Thu Bồn, tỉnh Quảng Nam, cách Đà Nẵng khoảng 30km về phía Nam. Với vị trí địa lý và khí hậu thuận lợi, Hội An từng là một trung tâm thương cảng quốc tế sầm uất, thu hút thuyền buôn từ Nhật Bản, Trung Quốc và phương Tây trong thế kỷ XVII và XVIII.

Trước đó, Hội An cũng là nơi có những dấu tích của thương cảng Chăm Pa và là điểm dừng chân trên con đường tơ lụa trên biển. Tuy nhiên, vào thế kỷ XIX, do vấn đề giao thông đường thủy không thuận tiện, cảng thị Hội An đã dần suy thoái.

Dù trải qua hai cuộc chiến tranh chống Pháp và chống Mỹ, Hội An không bị tàn phá và không phải chịu áp lực đô thị hóa ồ ạt vào cuối thế kỷ 20. Kiến trúc của phố cổ Hội An là một ví dụ điển hình về cảng biển truyền thống ở Đông Nam Á. Hầu hết các ngôi nhà ở đây vẫn giữ nguyên kiến trúc truyền thống từ thế kỉ XVII đến thế kỉ XIX.

Hội An còn là nơi ghi nhận sự pha trộn của nhiều nền văn hóa khác nhau, từ các hội quán, đền miếu đậm chất người Hoa đến các ngôi nhà phong cách Pháp. Bên cạnh kiến trúc độc đáo, Hội An còn lưu giữ nền văn hóa đa dạng, từ sinh hoạt thường nhật đến nghệ thuật dân gian và lễ hội văn hóa.

Vào ngày 4/12/1999, khu di tích lịch sử Quảng Nam – phố cổ Hội An đã được UNESCO công nhận là Di sản Văn hóa Thế giới. Đến năm 2009, phố cổ Hội An được nhà nước ta xếp hạng là một trong những di tích lịch sử Quảng Nam, được công nhận là di tích lịch sử cấp quốc gia.

Việc hiểu biết về lịch sử, văn hóa và di sản của một vùng đất không chỉ giúp chúng ta hiểu rõ hơn về quá khứ mà còn giúp tôn vinh và bảo tồn di sản văn hóa của đất nước. Nếu bạn có du lịch Quảng Nam, đừng quên ghé thăm những khu di tích lịch sử Quảng Nam nhuốm màu thời gian bạn nhé!